YASAMA

Bu yazımızda Yasama konu anlatımını hazırladık. Yasama konusu ile ilgili KPSS sınavında her yıl ortalama olarak  3 soru gelmektedir. Dolayısıyla Anayasa kısmında Yasama konusu oldukça önemli bir konudur. Yasama ile ilgili test sorularını da çözmenizi tavsiye ederiz.

Yasama; yasa yapma demektir. 

Yasa yapma yetkisi TBMM’ye aittir.

1982 ANAYASASI’na GÖRE YASAMANIN ÖZELLİKLERİ

1- Genelliği (Sınırsızlığı); TBMM Anayasa’ya aykırı olmadığı takdirde istediği konuda istediği yasayı çıkarır.

2- Asliliği (İlkelliği); TBMM’nin ele aldığı konuyu araya başka organ girmeksizin kendi eliyle düzenlemesidir. 

3- Devredilmezliği; Yasa yapma yetkisi devredilemez.

4- Sürekliliği; Yasa yapma yetkisi kesintiye uğramaz.

DİKKAT !!!!! Cumhurbaşkanı kararnamesi ve OHAL KHK’sını Cumhurbaşkanı çıkarır.

UYARI !!!!! Milletvekili sayısını anayasa belirler.

Vekillerin illere dağılımını nüfusa göre YSK belirler.

TBMM Milletvekili Sayısı

1982 —–> 400 Kişi

1987 ——> 450 Kişi

1995 ——> 550 Kişi

2017 ——> 600 Kişi

TBMM Seçimleri 

Yasama dönemi 5 yıldır.

Seçimler 5 yılda bir yapılır.

TBMM ve Cumhurbaşkanı seçimi 5 yılda bir aynı gün yapılabilir.

Ara Seçimler

TBMM üye tam sayısında boşalma olduğunda yapılan seçimdir.

Bir yasama döneminde bir kez yapılır.

Seçimlerden 30 ay geçmedikçe ve seçimlere 1 yıl kala ara seçime gidilemez.

TBMM üye tam sayısında %5’lik bir boşalma olursa 3 ay içinde ara seçim yapılır 1 yıl kala ara seçim yapılamaz.

Bir ilin ya da seçim çevresinin TBMM’de  hiç temsilcisi kalmazsa boşalmayı takip eden 90 gün sonraki ilk pazar günü ara seçim yapılır.

DİKKAT !!!!!

Seçimlerin ertelenmesinin tek sebebi ‘SAVAŞ’tır. TBMM her seferinde 1 yıl erteleyebilir.

Milletvekili Seçilme Şartları

Milletvekilleri tüm milleti temsil ederler.

Şartları;

Türk vatandaşı olmak

18 yaşını doldurmuş olmak ( 2017 Anayasa Değişikliği)

Askerlikle ilişiği bulunmamak. (Tecilli olması durumu da geçerli, 2017 Anayasa Değişikliği)

Taksirli suçlar hariç toplam 1 yıl ya da daha fazla hüküm giymemiş olmak

En az ilkokul mezunu olmak

Kısıtlı olmamak

Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak

Terör ve yüz kızartıcı suçlardan hiç hüküm giymemiş olmak (Affa uğrasa dahi milletvekili seçilemez.

UYARI !!!!!

Milletvekili seçilme yeterliliğini YSK belirler.

Milletvekili Olmak İçin Görevinden Çekilmesi Gerekenler

Hakimler ve Savcılar

Silahlı Kuvvet Mensupları

Yüksek Yargı Organı Mensupları

YÖK Üyeleri

Yüksek Öğretim Kurumları Öğretim Elemanları

Devlet Memurları

Yaptıkları Hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan kamu görevlileri

UYARI !!!!!

Milletvekili seçilemedikleri zaman görevine dönemeyecek olanlar;

Hakim ve Savcılar

Silahlı kuvvet mensupları

Yüksek yargı organı mensuplarıdır

DİKKAT !!!!!

Milletvekilliği sıfatı mazbata alımı ile başlar.

And içme ile de göreve başlar.

UYARI !!!!!

Milletvekili seçildiğine dair tutanağı ‘İl Seçim Kurulu’ hazırlar.

Milletvekilinin ”’Aylık , Ödenek , Yolluk , Emeklilik”’ hakları kanunla belirlenir.

Yasama  Muafiyetleri

1- Yasama Sorumsuzluğu

Milletvekillerinin rahat çalışması için vardır.

Milletvekillerinin meclis çalışmaları sırasında söyledikleri sözlerden, açıkladıkları düşüncelerden ve kullandıkları oylardan meclisce karar alınmadıkça, meclisce açığa vurulmalarından sorumlu tutulamazlar.

Hukuk davalarına karşı koruyuculuğu yoktur.

Kaldırılamaz. Ömür boyu koruma sağlar.

Mutlak koruması vardır.

Milletvekili olmayan bakanda yararlanabilir.

2- Yasama Dokunulmazlığı

Milletvekillerini asılsız suçlara karşı korur.

Kaldırılabilir. Kaldırılması milletvekilliğini kaldırmaz.

Nispi koruma sağlar.

Dokunulmazlık TBMM genel kurulu tarafından kaldırılır.

Basit çoğunluk ile kaldırılır. Parlamento kararıdır.

Milletvekilliği sona ererse dokunulmazlık kendiliğinden kalkar.

Dokunulmazlığın kaldırılması kararına karşı Anayasa Mahkemesine 7 gün içinde başvurulabilir. Kesin karar 15 gün içinde açıklanır. Vekilden başkası da o vekil için başvuru yapabilir. 

Milletvekili olmayan bakanlarda faydalanabilir.

Milletvekili seçilmeden önce ya da sonra bir suç işlediği ileri sürülen milletvekili ”’ meclis kararı olmadıkça”’ Tutulamaz, tutuklanamaz, sorgulanamaz ve yargılanamaz.

2 tane istisnası vardır.

a) Milletvekili ağır ceza gerektiren suç üstü halde yakalanırsa tutuklayabilirsin.

b) Soruşturmasına milletvekili seçilmeden önce başlanmak şartıyla anayasanın 14.maddesindeki durumlar (devlet bütünlüğüne yönelik eylemler)

Milletvekilliğinin Sona Ermesi

Kendiliğinden Sona Ermesi

Ölüm

Gaiplik

Bakan olarak atanmak

Cumhurbaşkanı seçilme

Cumhurbaşkanı yardımcısı olma

Mahkeme Kararı ile Sona Erme

Kesin hüküm giyme —> Yüce Divan’da değil Ağır Ceza da yargılanır.

Kısıtlanma

UYARI!!!!

Karar mahkeme kararı TBMM Genel kurulunda okuduğunda vekillik düşer.

TBMM Kararı ile Sona Erme

İstifa —> Basit çoğunluğun oylaması sonucu kabul edilir. 

Devamsızlık —> Bir ayda mazeretsiz ya da özürsüz toplam 5 birleşime katılamayan vekilin, oylama ile vekilliği düşer. Üye tam sayısının salt çoğunluğu ile oylama yapılır. (301 mv.)

Milletvekilliği ile bağdaşmayan iş yapması durumunda —> Basit çoğunluğun oyuyla vekillik düşer.

Anayasa Mahkemesine 7 gün içinde başvurulur ve 15 gün içinde karar açıklanır.

UYARI !!!!!

Vekilliği bitirmeyen haller;

Partisinin kapatılmasına sebep olması

Partiden istifa etmesi

Dokunulmazlığın kaldırılması

Bakan atanması Meclis Başkanı seçilmesi.

TBMM İç Tüzüğü

Meclis İç Tüzüğü

Meclisin kullanma kılavuzudur.

Vekilleri kendisi hazırlar.

Yargısal denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.

Meclisin kendi çalışmaları kendisinin düzenlenmesine ”’YÖNTEMSEL BAĞIMSIZLIK”’ denir. Bu çalışmaları düzenleyen kurula da ‘Meclis İç Tüzüğü’ denir.

Komisyonlar

Kanunların olgunlaştığı yerlerdir.

Siyasi Parti Grupları

Cumhurbaşkanı aday gösterebilirler. (2017 anayasa değişikliği)

TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu Anayasa Mahkemesine iptal davası açabilir.

Yapamayacakları işlemler

Meclis Başkanlığı için aday gösteremezler.

Yasama Dokunulmazlığının kaldırılması

Meclis soruşturması ile ilgili görüşme yapamaz, karar alamazlar.

Bu üç madde Genel Kurulda görüşülür.

Başkanlık Divanı 

Meclisin çalışmalarını yöneten oluşum.

TBMM Başkanı , Başkan vekilleri , Katip Üyeler , İdare Amirleri —> Millet vekili olmak zorundadırlar.

Bir yasama döneminde 2 kez seçim yapılır.

İlk seçilenler 2 yıl, ikinci seçilenler ise o yasama döneminin sonuna kadar görev yaparlar.

Meclis başkanı hiçbir oturumda oy kullanamaz.

Başkan vekilleri ise yönettikleri oturumda oy kullanamazlar.

TBMM Başkanı 

Gizli oy ile seçim yapılır.

Meclis Başkanı seçimi en fazla 4 turda tamamlanır.

Parlamento kararı ile yapılır.

1. turda; Meclis üye tam sayısının 2/3’ü (400 mv.)

2. turda; Meclis üye tam sayısının 2/3’ü (400 mv.)

3. turda; Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu (301 mv.)

4. turda; En fazla oy alan 2 aday seçilir. Bu iki aday arasında en fazla oy alan 1 aday Meclis Başkanı seçilir.

Meclis Başkanı Görevleri

Meclise başkanlık etmek.

Meclisi toplantıya çağırmak.

Cumhurbaşkanı tarafından seçimlerin yenilenmesi durumunda Cumhurbaşkanına görüş bildirmek.

Meclisin kolluk ve yönetim hizmetlerini yürütür.

UYARI !!!!!

Meclis Başkanı seçilen kişinin siyasi partisi ile ilişiği devam eder.

TBMM Çalışma Düzeni

Yasama Dönemi; İki genel seçim arasındaki süre.

Yasama Yılı; 1 Ekim – 30 Eylül arasındaki dönem.

Tatil; Bir yasama dönemi 3 ay tatildir.

Ara Verme; 15 gün

Birleşim; Meclisin belli bir günde açtığı toplantı.

Oturum; Birleşimin ara ile bölünen kısmı

Olağanüstü Toplantı; Meclisin tatilde ya da aradayken çağrılması.

Dikkat !!!!!

Meclis Başkanı ve Cumhurbaşkanı Olağanüstü Toplantıya doğrudan çağırır. Meclis Başkanı 120 milletvekilinin talebi ile de çağırabilir.

TBMM Toplantı ve Karar Yeter Sayısı

Meclis Üye Tam Sayısı ; 600 Milletvekili

Toplantı Yeter Sayısı ; Meclis Üye Tam Sayısının 1/3 ‘ ü —> 200 mv

Karar Yeter Sayısı ; Toplantıya katılanların salt çoğunluğu.

Bu karar sayısı meclis üye tam sayısının 1/4 + 1 az olamaz. Yani 151’inden az olamaz.

Af Kanunu için 360 kişi gerekir.

Nitelikli Çoğunluk Gerektiren Haller 

Meclis Üye Tam Sayısının Salt Çoğunluğu ; 301 mv —> Bakanın Yüce Divan’a sevki, Meclis Başkanı seçimi 3.tur

Meclis Üye Tam Sayısının 2/3’ü ; 400 mv —>Meclis Başkanı seçiminin ilk iki turu, Anayasa değişiklikleri

Meclis Üye Tam Sayısının 3/5’i; 360mv —> Genel özel af

Meclis Üye Tam Sayısının 3/4’ü; 450 mv —> Cumhurbaşkanının vatana ihanet ile suçlamak

UYARI !!!!!

Erken Seçim, Dokunulmazlığın Kaldırılması, Savaş İlanı, Milletvekilinin İstifasının Kabulü —> Basit çoğunluk ile olur.

TBMM Görev ve Yetkileri

Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak

Kanun Önerisi —> Kanun Teklifini Milletvekilleri verir—> TBMM Başkanlığına

TBMM Başkanlığı ilgili komisyonu rapor hazırlar.

TBMM Genel Kurulu reddederse 1 yıl kanun teklifi yenilenmez.

TBMM Genel Kurulu Cumhurbaşkanı’na gönderirse, Cumhurbaşkanı için 2 seçenek vardır. Ya onay verir ve 15 gün içinde Resmi Gazete de yayımlanır (Yürürlük tarihi belirtilmeyen kanunlar yayınlandıkları gün yürürlüğe girerler), ya da TBMM’ye geri gönderir.

Cumhurbaşkanı TBMM’ye geri gönderirse;

1-TBMM değiştirerek tekrar Cumhurbaşkanına gönderir. Cumhurbaşkanı yayımlar ya da yine tekrar gönderir. 

2- Üye tam sayısının salt çoğunluğu ile aynen geri gönderirse Cumhurbaşkanı yayımlamak durumundadır. (2017 Anayasa Değişikliği)

DİKKAT !!!!!

Cumhurbaşkanının gönderemediği tek tasarı BÜTÇE TASARISIDIR.

Kadük Olma

Bir yasama dönemi içinde sonuçlandırılmayan kanun tekliflerinin hükümsüz (geçersiz) olması durumuna kadük olma denir.

Kanunların yargısal denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.

Parlamento Kararları

TBMM İç Tüzüğü değişikliği yapılması

Yasama dokunulmazlığının kaldırılması

Milletvekilliğinin düşürülmesi

Savaş ilan etmek

Meclis Başkanı seçiminin yapılması

Kamu Başdenetçisinin seçimi

Anayasa Mahkemesine üye seçmek

Sayıştay başkan ve üyelerinin seçimi

RTÜK üyelerinin seçimi

Erken seçim kararı

TBMM’nin tatil ve ara verme

Bakan’ın Yüce Divana sevki

DİKKAT !!!!!

Parlamento kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır. Ancak İç tüzük , dokunulmazlığın kaldırılması ve mv.düşürülmesi Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.

Anayasa Değiştirmek 

Teklif gelmeli —> (Üye tam sayısının 1/3’ü ve üzeri)

TBMM Başkanlığı —> TBMM Genel Kurulu’na gönderilir,

Kabul < 3/5  ise teklif reddedilir.

360 ≤ Kabul < 400 ise Cumhurbaşkanına gider. Cumhurbaşkanı ya TBMM’ye geri gönderir ya da zorunlu referandum yapılır. 

Kabul ≥ 400 Cumhurbaşkanına gider. Cumhurbaşkanı ya onaylar, ya TBMM’ye geri gönderir ya da İhtiyari referandum yapılır. 

Anayasa Değişikliği Görüşme Usulleri

İvedilikle görüşülemez.

Öncelikli görüşülür.

Genel Kurulda 2 kez görülür.

 2 görüşme arasında 48 saatlik “serinleme süresi” vardır.

Bütçe Kanunu

Bütçe ve kesin hesap kanun teklifini görüşür ve kabul eder.

Cumhurbaşkanı tarafından hazırlanır ve Veto edemez.

Yıllık hazırlanır.

Bütçe komisyonunda görüşülür.

Bütçe Kanun tasarısı mali yılbaşından en geç 75 gün önce meclise sunulur.

Yargısal denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.

DİKKAT !!!!!

Cumhurbaşkanının veto edemediği tek kanun Bütçe Kanunudur.

Kesin Hesap Kanunu

Bütçe Kanununu denetlemek için çıkar.

Bütçeye uygunluk denetimi TBMM Genel Kurulu adına Sayıştay tarafından yapılır.

Milletler Arası Anlaşmaların Onaylanmasını Uygun Bulmak

TBMM uygun bulma kanunu çıkarır.

Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır.

Kanunlara denktir.

Milletler arası anlaşmaların yargısal denetimi YAPILAMAZ.

Savaş İlan Etmek ve TSK’nın Kullanılmasına Karar Vermek

Para Basılmasına Karar Vermek

Kanun şeklinde yapılır.

Kağıt parayı Merkez Bankası basar.

Madeni parayı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü basar.

İki parayı da Merkez Bankası değiştirir.

Merkez Bankası Başkanının görev süresi 4 yıldır ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Genel ve Özel Af İlan Etmek

Kanunla çıkarılır.

Genel Af; Suçu ve cezayı ortadan kaldırır.

Özel Af; Sadece af kapsamında yer almaz.

UYARI !!!!!

Orman Suçları af kapsamında yer almaz.

Kamu Başdenetçisi Seçmek

2010 yılında görevlere eklendi.

Ombudsman’da denir.

İdare ile ilgili şikayetleri inceler.

İlk Kamu Başdenetçisi Mehmet Nihat Ömeroğlu’dur.

TBMM Başkanlığına bağlıdır.

Süresi 4 yıldır.

4 turda gizli oy ile seçim yapılır.

1.turda; Üye tam sayısının 2/3’ü sağlanırsa seçilir.

2.turda; Üye tam sayısının 2/3’ü sağlanırsa seçilir.

3.turda; Üye tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir.

4.turda En çok oy alan 2 aday katılır. Oyların fazlasını alan seçilir. Vekil olması şartı yok.

Anayasa Mahkemesine Üye Seçmek

2012 yılında üye seçme görevi verildi.

15 üyeden oluşur. (2017 değişikliği)

12 üyesini Cumhurbaşkanı seçer.

3 üyeyi TBMM seçer.

Oylama gizli yapılır ve en fazla 3 turda yapılır.

Oylama gizli yapılır ve en fazla 3 turda yapılır.

1.tur; Meclis üye tam sayısının 2/3’ü alan kazanır. Alamazsa ;

2.tur; Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu

3.tur; En fazla oy alan 2 aday katılır ve en çok alan seçilir.

Üyeler 12 yıl görev yapar ve seçilen kişi tekrar seçilemez.

Bakanları Denetlemek

Yazılı Soru

Vekilin bakana ya da Cumhurbaşkanı yardımcılarına cevaplanmak üzere yönelttiği sorudur. 15 gün süresi vardır cevaplanması için.

Genel Görüşme

Meclisin önemli bir konu hakkında toplanıp görüşmesi.

Meclis Araştırması

Belli bir konuda bilgi edinmek için araştırma yapılır.

Hükümet, Siyasi parti grupları, en az 20 milletvekili meclis araştırması talebinde bulunabilir.

Ancak Devlet ve Ticari sırlar meclis araştırmasına konu olamaz.

Meclis Soruşturmasına

Bakan ya da Cumhurbaşkanı yardımcılarının cezai sorumluluğunu denetleyen araçtır.

Soruşturma İstemi

Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu önerge verirler. Önerge 1 ay içinde görüşülür.

Yüce Divan’a Sevk

Meclis üye tam sayısının 2/3 (400 mv) kararı ile Yüce Divan’a sevk edilir.

Yüce Divan yargılanmaları 3 ay içinde tamamlanmalıdır.

3 ay içinde tamamlanmaz ise 1 kereliğine mahsus +3 ay daha veriliyor.

Hakimler ve Savcılar Kuruluna Üye Seçmek

2017 Anaysa Değişikliğidir.

Toplamda 13 üyeden oluşur.

7 üyeyi TBMM seçer.

4 üyeyi Cumhurbaşkanı seçer.

2 üye de Adalet Bakanı ve Müsteşarıdır.

Sayıştay Başkan ve Üyelerini Seçmek

 

YASAMA KPSS ÇIKMIŞ SORULAR 1 İÇİN TIKLAYINIZ.

YASAMA KPSS ÇIKMIŞ SORULAR 2 İÇİN TIKLAYINIZ.

YÜRÜTME KONU ANLATIMI İÇİN TIKLAYINIZ.